Wat is ESD?

Het verschijnsel Electro Static Discharge (electro statische ontlading) is in ons dagelijks leven bekend als het knetteren bij het uittrekken van een trui of de schok die we krijgen bij het vastpakken van een metalen voorwerp na het lopen over een nylon tapijt. Statische elektriciteit ontstaat wanneer er twee niet geleidende materiaal oppervlakken met elkaar in aanraking komen en weer worden gescheiden. Bij het scheiden van deze twee oppervlakken zal het ene oppervlak elektronen plukken van het andere oppervlak. Het materiaal waaruit de elektronen onttrokken worden krijgt hierdoor een positieve lading en het materiaal wat de elektronen onttrekt krijgt een negatieve lading. Deze ladingen worden statische ladingen genoemd. Afhankelijk van welke materialen van elkaar gescheiden worden, kan er een lage tot zeer hoge statische lading ontstaan. Niet schadelijk voor onze gezondheid maar wel voor een halfgeleider. 


De tabel hieronder geeft aan in welke mate een stof statisch opgeladen wordt.
 Het aantal plussen en minnen geeft de mate van oplaadbaarheid aan.
 

Lucht

+++++

Teflon

-----

Huid

++++

PVC

----

Glas

+++

Polyethyleen

---

Haar

++

Polyurethaan

--

Nylon

+

Polyester

-



De invloed van de relatieve lucht vochtigheid op de statische spanning.

     

Lucht vochtigheid

bij 28%

bij 80%

Lopen over nylon tapijt

35000 volt

1500 volt

Uittrekken van een trui

25000 volt

1900 volt

Opstaan van een stoel

18000 volt

1800 volt

Openen van plastic zak

17000 volt

1600 volt

Lopen over vinyl vloer

12000 volt

250 volt

Werken op een kunststof tafel

6000 volt

100 volt



Deze tabel om een indruk te geven van de gevoeligheid van diverse halfgeleiders


 

V MOS

30 - 1800 volt 

MOSFET

100 - 200 volt

EPROM

100 volt

JFET

140 -7000 volt

OpAmp

190 - 2500 volt

CMOS

250 - 3000 volt

Shotkey diodes

300 - 2500 volt

Transistor

380 - 7000 volt

 

Beschadigingen
Een beschadiging als gevolg van een ESD is niet in alle gevallen direct vast te stellen.
Het is zeer wel mogelijk dat de component in eerste instantie goed functioneert, maar pas weken later op onverklaarbare wijze defect raakt.  Hieronder een foto van een beschadigde chip.

Het voorkomen van ESD
Verwerk alle statisch gevoelige onderdelen op een beveiligde werkplek: de EPA  ( ESD Protected Area)
Verpak alle statisch gevoelige onderdelen in een daarvoor bestemde "shielding bags"
Dit is een grijs aluminium kleurige zak, en werkt als een kooi van Faraday.
Verwijder alle statisch oplaadbare materialen van een werkplek. Gebruik een ESD mat en vebind deze via een weerstand van 500K tot 1M met aarde.
Sluit ook een polsband met 1 MOhm aan op de mat.
De stift van de soldeerbout wordt ook op de mat aangesloten.Zie tekening hieronder.
Tape of cellofaan van verpakkingen moet open gesneden worden, dus niet lostrekken.
Doe altijd eerst de polsband om zodat je niet op kan laden.
 
 

De EPA
Het solderen aan ESD gevoelige componenten moet in een EPA gebeuren. Een EPA is een werkplek welke speciaal is ingericht om op een veilige manier aan ESD gevoelige componenten te werken. Gebruik een 24V soldeerbout die met de mat verbonden is de stift. Ook dient er een polsband aan de mat verbonden te zijn. Gebruik deze! Bij het in en uitsolderen van een onderdeel in een apparaat of print moet het apparaat met de mat contact maken. De polsband moet voor de eigen veiligheid met 1Mohm in serie verbonden worden. Test deze verbindingen regelmatig op juiste verbinding en weerstand.

De ESD normen ANSI/ESD S20.20 kunnen gratis gedownload worden op:

  www.esda.org

Zelf bouwen
In verband met de kosten kan je de polsband zelf maken van een oud metalen horlogebandje. Vergeet de weerstand niet. Een ESDmat is ook vrij duur gebruik hier eventueel een gebruikte zwarte ESDzak voor. Lijm deze zak op een stuk karton en sla er 2 Spijkerbroek drukkers in om de verbinding te maken. De aarde aansluiting kan gemaakt worden van een oude randaarde steker, verwijder de kontaktpennen en monteer 2 weerstanden van 1Mohm parallel  aan de aardaansluiting in de steker. De soldeerbout met transformator en eventueel temperatuurregeling kan je beter kopen voor de veiligheid. 

 Antistatische en ESD veilige zakken.

Roze,  groene en soms gele zakken

Roze zakken veroorzaken geen statische lading. maar zijn niet in staat een ESD tegen te houden . Dit is een vervanging van normale verpakkingsmaterialen. Deze dus alleen gebruiken voor ESD ongevoelige componenten  zoals bouten en moeren.

Zwarte engrijze zakken

Zwarte geleidende bakken, zakken en dozen bevatten koolstofdeeltjes en zijn dus geschikt als verpakking voor ESD gevoelige componenten en printen. De zilvergrijze zakken zijn voorzien van een aluminium laag en zijn ESD veilig. Let op dat er geen zwarte kruimels of snippers afkomstig van ESD schuim of ESD zakken in een schakeling komen, dit kan sluiting veroorzaken.
   

  • Ook met het ontwerpen van schakelingen moet je zo veel mogelijk met ESD rekening houden. Geen open of onbeveiligde ingangen op een print. Dus alle beveiligingen van ESD gevoelige component moeten op de zelfde print zitten.

  • Bij de montage van een print altijd eerst de spoelen, weerstanden, condensatoren op de print solderen. Daarna pas de ESD gevoelige FET's en IC'S plaatsen en solderen.

  • Bij vervangen van kaarten of simmetjes in de PC altijd alle kabels aan achterkant los maken, er kan nog spanning via een randapparaat op de computer komen. Dan pas de kap er af halen. zorg nu dat je verbonden bent met de kast van de PC. Dan pas de kaart of sim uit het ESD veilige zakje halen en in de PC prikken. Gebruik een polsbandje of pak de PC kast met een hand vast.

  • Altijd een randaarde wandcontactdoos voor de computer gebruiken! Door Y condensatoren in de PC voeding kan er spanning op de PC komen te staan zonder randaarde.

  • Filmpje over ESD

Link naar http://www.esdtraining.nl/ voor een online web seminar.
Voor alles wat met ESD te maken heeft  http://esd.startpagina.nl 

Ik hoop met dit verhaal dat de hobby met meer plezier en minder storingen beoefend wordt.